Zastosowanie czasu przeszłego niedokonanego

1. Zastosowanie czasu PRETÉRITO IMPERFECTO

Czas pretérito imperfecto de indicativo jest czasem przeszłym niedokonanym. Stosowany jest dla:

– wyrażenia czynności powtarzającej się w przeszłości nieokreśloną ilość razy:

Cuando era joven, todos los días jugaba a las casitas con mi primo, Ignacio.

(Kiedy byłam młoda, codziennie bawiłam się w dom z kuzynem Ignacym.)

– opisu wyglądu, stanu lub cechy osoby lub przedmiotu:

De joven, mi madre llevaba unas gafas enormes, tenía una pierna más larga que otra y se le notaba un bigote pequeño por encima del labio...

(Moja matka za młodu nosiła ogromne okulary, jedną nogę miała dłuższą od drugiej i widać jej było mały wąsik nad wargą...)

Ayer Patóquez se sentía muy mal.

(Wczoraj Kaczyński czuł się bardzo źle.)

– budowania tła dla wydarzeń w przeszłości:

Hacía buen tiempo [tło] cuando mi madre y yo salimos* a dar un paseo.

(Kiedy wyszedłem* z moją matką na spacer, była ładna pogoda [tło].)

El obispo entró* al baño, justo cuando me duchaba [tło].

(Biskup wszedł* do łazienki, dosłownie kiedy brałam prysznic [tło].)

– narracji:

Había una vez un rey que tenía unas joyas muy grandes... en la tesoreria. 

(Pewnego razu był sobie król z wielkimi klejnotami... w skarbcu.)

– wyrażenia „odcinka czasu niedomkniętego z obu stron”. Wskazuję wówczas na akcję mającą swój początek w przeszłości, lecz nie ma żadnej wzmianki co do jej ewentualnego zakończenia (1) (akcja ta nadal może trwać).

Zakres ten obejmuje również wydarzenie przeszłe (najczęściej – w rozumieniu osoby posługującej się językiem polskim – niedokonane) bez wzmianki o jego zakończeniu w przeszłości (2).

(1) Dijo que desde 1999 vivía con un ángel.

(Powiedział, że od 1999 mieszkał lub mieszka [nadal] z aniołem.)

[Wariant „mieszka” przyjmujemy, wychodząc z założenia, że zdanie to jest typowym przykładem mowy zależnej, kiedy to należy wyjściowy czas teraźniejszy z mowy niezależnej zamienić na czas imperfecto w mowie zależnej. Mowa niezależna: Desde 1999 vive con un ángel. Mowa zależna: Dijo que desde 1999 vivía con un ángel.]

(2) Roberto trabajaba en esa empresa.

(Robert pracował w tej firmie.)

[Nie wiemy, w jakim to było okresie czasu, na ile wydarzenie to „dokonało się”, etc. Czas imperfecto pełni w tym zdaniu funkcję najbardziej „ogólnego” czy też najmniej „precyzyjnego” czasu przeszłego. Wyraża on wówczas jedynie „jakiś” fakt z przeszłości i jego trwanie.]

* salimos (dosł. wyszliśmy) oraz entró (wszedł) stanowią formy czasu przeszłego INDEFINIDO, który zostanie omówiony w następnym rozdziale. Czas ten bardzo często występuje w narracji naprzemiennie z czasem IMPERFECTO. Wyraża wtedy zazwyczaj akcję dokonaną, a IMPERFECTO buduje tło dla tej akcji. 

2. Słowa klucze - okoliczniki czasu

Czas pretérito imperfecto nie ma wyłączności na okoliczniki czasu. Należy przez to rozumieć, iż występujące z użyciem czasu imperfecto słowa klucze, mające jakoby ułatwić jego stosowanie, nie sprawdzają się. Przyczyna tkwi w tym, że nie są one zarezerwowane wyłącznie dla czasu imperfecto, a bardzo często mogą się pojawić np. w towarzystwie czasu pretérito perfecto lub po prostu zwykłego czasu teraźniejszego. Wśród tych okoliczników czasu znajdują się:

cuando, mientras, siempre, de joven,

todos los días, a veces, muchas veces, 

a menudo, pocas veces, nunca, etc. 

kiedy, podczas gdy, zawsze, za młodu,

codziennie, czasami, wielokrotnie, 

często, sporadycznie, nigdy, etc.  

 3. Wiadomości dodatkowe

W mowie zależnej wprowadzonej czasem przeszłym (z wyjątkiem pretérito perfecto) służy on do wyrażenia czynności (wydarzeń) równoczesnych (1) (teraźniejszość) lub przyszłych (2) (przyszłość) w przeszłości. 

(1) Mowa niezależna: Estoy leyendo un libro sobre Patóquez.

(Czytam książkę o Kaczyńskim.)

(1) Mowa zależna: Dijo que estaba leyendo un libro sobre Patóquez.

(Powiedział, że czyta książkę o Kaczyńskim.)

(2) Mowa niezależna: Mañana voy al cine Parlamento. 

(Jutro pójdę do kina Parlament.)

(2) Mowa zależna: Dijo que al día siguiente iba al cine Parlamento. 

(Powiedział, że następnego dnia pójdzie do kina Parlament.)

W drugim trybie warunkowym może zastępować czas condicional simple de indicativo zdania nadrzędnego. 

Si tuviera dinero, me iría a coger algo... 

(Gdybym miał pieniądze, poszedłbym se coś...)

Si tuviera dinero, me iba a coger algo...

(Gdybym miał pieniądze, poszedłbym se coś...)